Türkiye’nin dört bir yanında elektrikli araç şarj istasyonları mantar gibi bitiyor. Büyük şehirlerin caddelerinden otoyol dinlenme tesislerine kadar her yerde karşımıza çıkan bu istasyonlar, elektrikli araç sahipleri için büyük kolaylık sağlıyor. Ancak bu hızla artan şarj altyapısı, beraberinde önemli bir soruyu da getiriyor: Türkiye’nin mevcut elektrik üretim kapasitesi, bu “elektrikli akımı” karşılamaya hazır mı?

Elektrikli Araçların Yükselişi ve Şarj İhtiyacı

Elektrikli araçlar, çevre dostu olmaları ve düşük işletme maliyetleri sayesinde tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de giderek daha fazla tercih ediliyor. Devlet teşvikleri, artan benzin fiyatları ve teknolojik gelişmeler bu dönüşümü hızlandırıyor. Doğal olarak, elektrikli araç sayısı arttıkça, bu araçları besleyecek şarj istasyonlarına olan ihtiyaç da katlanarak büyüyor. Şarj istasyonları ağı genişledikçe, elektrikli araç sahipleri de menzil kaygısı yaşamadan daha uzun yolculuklara çıkabiliyor, bu da elektrikli araç kullanımını daha cazip hale getiriyor.

Elektrik Üretimine Etkisi: Talep Artışı ve Zorluklar

Şarj istasyonlarının yaygınlaşması, elbette elektrik şebekesi üzerindeki talebi de artırıyor. Her ne kadar tekil bir elektrikli aracın şarjı, evdeki birçok elektrikli cihaza kıyasla anlık olarak daha yüksek güç çekse de, toplamda binlerce aracın aynı anda veya benzer zaman dilimlerinde şarj edilmesi, şebekede önemli bir yük oluşturabilir.

Peki, bu durum Türkiye’nin elektrik üretimi için ne anlama geliyor?

• Pik Talep Yönetimi: Elektrikli araçlar genellikle akşam saatlerinde, yani konutların da yoğun elektrik tükettiği dönemlerde şarj ediliyor. Bu durum, şebekedeki pik talep eğrisini daha da yükseltebilir. Bu pik talepleri karşılamak, enerji üretim tesisleri için bir zorluk teşkil edebilir ve ek kapasite yatırımlarını gerektirebilir.
• Altyapı Güçlendirme İhtiyacı: Yalnızca üretim değil, aynı zamanda iletim ve dağıtım altyapısının da bu artan talebe uyum sağlaması gerekiyor. Mevcut elektrik hatları ve trafoların, özellikle yoğun şarj istasyonu bölgelerinde, bu ek yükü kaldırabilecek kapasitede olması şart. Aksi takdirde, bölgesel kesintiler veya voltaj düşüşleri yaşanabilir.
• Enerji Kaynaklarının Çeşitliliği: Türkiye’nin elektrik üretiminde kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtların payı hala yüksek. Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla bu kaynaklara olan bağımlılık daha da artabilir. Bu da hem çevresel sürdürülebilirlik hem de enerji güvenliği açısından riskler barındırır. Bu nedenle, elektrikli araçların karbon ayak izini gerçekten azaltabilmek için yenilenebilir enerji kaynaklarından (güneş, rüzgar, hidroelektrik) elektrik üretimine daha fazla ağırlık verilmesi kritik önem taşıyor.

Çözüm Yolları ve Gelecek Vizyonu

Türkiye, bu potansiyel zorlukların farkında ve çeşitli stratejiler geliştiriyor.

• Yenilenebilir Enerji Yatırımları: Güneş ve rüzgar enerjisi santrallerine yapılan yatırımlar hız kesmeden devam ediyor. Bu sayede, elektrikli araçların şarj edildiği elektriğin daha büyük bir kısmı temiz kaynaklardan sağlanabilecek.
• Akıllı Şebeke Çözümleri: Akıllı şebeke (smart grid) teknolojileri, elektrik talebini daha etkin bir şekilde yönetmek için büyük bir potansiyele sahip. Bu sistemler, şarj sürelerini optimize ederek, şebeke üzerindeki yükü dengeleyebilir ve enerji verimliliğini artırabilir. Örneğin, araçların elektrik talebinin düşük olduğu saatlerde şarj edilmesi teşvik edilebilir.
• Batarya Depolama Sistemleri: Büyük ölçekli batarya depolama sistemleri, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen fazla elektriği depolayarak, pik saatlerde şebekeye geri verebilir. Bu, hem elektrik arz güvenliğini artırır hem de şebeke dalgalanmalarını azaltır.
• Teşvikler ve Farkındalık: Elektrikli araç şarjını pik saatler dışında yapmaya teşvik eden tarifeler ve bilinçlendirme kampanyaları da önemli rol oynayabilir.

Türkiye’deki şarj istasyonlarının hızla artması, elektrikli araç devriminin ne kadar gerçek olduğunu gösteriyor. Ancak bu devrimin sürdürülebilir olması için, elektrik üretim ve dağıtım altyapımızın bu artan talebe tam anlamıyla hazır olması gerekiyor. Yenilenebilir enerjiye yatırım, akıllı şebeke teknolojileri ve bilinçli tüketim alışkanlıkları, Türkiye’nin elektrikli geleceğini aydınlatacak temel taşlar olacaktır.

Halka açık otoparklarda bulunan şarj noktaları çoğu zaman elektrikli olmayan araçlar tarafından park amacıyla işgal ediliyor. Bu durum hem elektrikli araç sürücülerinin hem de şarj ağı operatörlerinin mağduriyetine yol açıyor.

Üçay Mühendisik CEO’su ve İcra Kurulu Başkanı Turan Şakacı, halka açık otoparklarda bulunan şarj noktası işgallerinin önüne geçmek amacıyla yürütülen çalışmalara dikkat çekti.

Elektrikli araçlara talep artıyor. Kullanıcılarına; sessiz, ekonomik ve çevreci sürüş deneyimi yaşatan elektrikli araçların şarj ağı da hızla yaygınlaşıyor. Şarj ağı yaygınlaşsa da amacı dışında kullanılan şarj istasyonları nedeniyle elektrikli otomobil sahipleri mağduriyet yaşayabiliyor. Çünkü şarj istasyonları çoğu zaman içten yanmalı motorlu araçlar tarafından park amacıyla kullanılıyor. Bu durum aynı zamanda şarj ağı operatörleri tarafından yapılan yatırımların verimsizleşmesi anlamına da geliyor.

Üçay Mühendisik CEO’su ve İcra Kurulu Başkanı Turan Şakacı, halka açık otoparklarda bulunan şarj noktası işgallerinin önüne geçmek amacıyla yürütülen çalışmalara dikkat çekti:

Ankara Büyükşehir Belediyesi, cezai yaptırım getirdi

“Elektrikli otomobil sahiplerinin ve şarj ağı operatörlerinin şarj istasyonlarındaki harici park durumları nedeniyle yaşadıkları mağduriyeti önlemek amacıyla EV şarj istasyonları için caydırıcı düzenlemeler yapmak gerekiyor. Yerel yönetimler bu konuda çözümler geliştirse de yeterli ve tüm kamuya açık alanları kapsayıcı olmuyor. Örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin mülkiyeti belediyeye ait olan 65 adet şarj istasyona cezai yaptırım getirmesi, Ankara’da yaşanan mağduriyeti tamamen çözmese de farkındalık oluşturması açısından büyük önem taşıyor.

“Komisyon çalışmaları başlatıldı”

Yakın zaman önce bu konunun yasal düzenlemelerle halka açık tüm otoparkları kapsayacak şekilde ele alınması konusunda da önemli bir adım atıldı. Konunun 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu kapsamına alınması için komisyon çalışmaları başlatıldı. Bu kapsamda bizim ve bizim gibi şarj operatörlüğü hizmeti veren firmaların görüşleri de alındı. Elektrikli otomobil sahiplerinin ve şarj ağı operatörlerinin sorununu büyük ölçüde çözecek olan bu düzenlemenin en kısa zamanda yasalaşmasını bekliyoruz” dedi.

Elektrikli araç kullanımının hızla arttığı günümüzde, şarj altyapısının geliştirilmesi de büyük önem taşıyor. Bu kapsamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı önemli bir adım karara imza attı. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren yeni düzenleme ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle, ortak kullanım alanlarında şarj cihazı kurulumu için artık yapı ruhsatı alınmasına gerek kalmıyor. Bu sayede, elektrikli araç şarj altyapısının daha hızlı ve kolay bir şekilde yaygınlaşması hedefleniyor.

Türkiye’de elektrikli araçların sayısı her geçen gün artarken, aracını sitesinde ya da apartmanının önünde şarj etmek isteyenler hem izin almamaları hem de binanın kurulu gücünün yeterli olmaması nedeniyle site yönetimleriyle sorun yaşıyorlardı. Bu bağlamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı önemli bir adım attı.

Geçtiğimiz yıl, Bakanlık, valiliklere şarj cihazı kurulumu ile ilgili süreçleri kolaylaştıracak bir yazı göndermişti. Geçtiğimiz günlerde ise Resmi Gazetede yayımlanan yeni bir düzenleme ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde değişiklik yapıldı. Yönetmeliğin 59. maddesine eklenen yeni düzenleme sayesinde, apartman ve sitelerin ortak kullanım alanlarına şarj istasyonu kurmak için artık yapı ruhsatı alma zorunluluğu ortadan kalktı.

Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Kurulumu Daha Çok Hızlanacak

Apartmanlar ve sitelerde ortak kullanım alanlarında elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulumunun daha önce oldukça karmaşık ve zaman alıcı bir süreç olduğunu vurgulayan Avukat Baran Usanmaz, “Yapı ruhsatı, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 4/4 maddesinde belirtilen belgelerden biriydi. Bu da şarj cihazlarının kurulumu için yönetmeliğe uygun olarak hazırlanan projenin, kurulum yapılacak yerdeki yetkili belediyeye tekrar sunulmasını ve ek bir onay sürecinden geçmesini gerektiriyordu.

Ancak, 59. maddede yapılan değişiklikle bu uzun ve maliyetli bürokratik süreç ortadan kalktı. Artık, projenin yönetmeliklere uygun olarak onaylanması yeterli. Bu sayede, elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulumu hızlanacak ve yaygınlaşması kolaylaşacak” dedi.

Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Kurulumunda Onay Süreci Kolaylaştı

Yönetmelikte yapılan değişiklikle birlikte kat maliklerinin sarj istasyonu için onay sürecinin de değiştiğine dikkat çeken Avukat Usanmaz, sözlerine şöyle devam etti: “Talep edilen ve planlanan elektrikli araç şarj alanlarının kurulması için yönetmelik değişikliğinden önce kat maliklerinin 4/5’nini onayının alınması zorunluydu. Ancak değişiklikle beraber artık yarısından bir fazlasının onayı yeterli olacaktır. 634 sayılı Kat Malikleri Kanunu hükümlerinde, kat maliklerinin hangi usullerde ve yeter sayılarda toplantı yapabilecekleri düzenlenmektedir. Bu hükümlere uyularak toplantı usullerinin gerçekleştirilmesi ve yeter sayıda karar alınması halinde, hukuki anlamda bir sorun çıkmaması ön görülmektedir. Karar adına çoğunluk sağlansa bile, aykırı görüşte olan kat malikleri aksi yönde karara şerh düşebilirler ve imzadan imtina edebilirler.”

Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Kurulumunda Kiracıların Hakları Neler?

Kiracıların şarj istasyonu kurabilir mi konusuna da değinen Avukat Baran Usanmaz, “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde ve ilgili mevzuatta açıkça belirtildiği üzere, ortak alanlara elektrikli araç şarj istasyonu kurulumu kararı yalnızca kat maliklerine ait. Yapılan değişikliklerle, bu tür bir kurulum için kat maliklerinin yarısından bir fazlasının onayı gerekiyor. Dolayısıyla, kiracılar bu konuda doğrudan bir talepte bulunamıyor, ancak ev sahipleri aracılığıyla kat malikleri kuruluna başvurarak konuyu gündeme getirebilir” diyerek sözlerini tamamladı.